Lễ tế Nam Giao trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam và vương triều Hồ

Sáng nay 22.8, Hội thảo khoa học Lễ tế Nam Giao trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam và Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ đã được diễn ra tại Khu di sản thế giới Thành nhà Hồ (huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hoá).

        Hội thảo khoa học với chủ đề Lễ tế Nam Giao trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam và Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ được tổ chức nhằm mục đích làm rõ ý nghĩa và giá trị của nghi Lễ tế Nam giao trong lịch sử, quy trình và cách thức tế Giao dưới các triều đại phong kiến Việt Nam cũng như ở triều đại nhà Hồ. Trên cơ sở đó so sánh và tìm ra điểm tương đồng, khác biệt với Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ. Hội thảo đã thu hút sự tham gia của các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà quản lý di sản trong nước... với 21 báo cáo khoa học được gửi đến và trình bày tại Hội thảo.

Hội thảo khoa học “Lễ tế Nam Giao trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam và Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ”

       Báo cáo đề dẫn Hội thảo, ông Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ nhấn mạnh, Thành nhà Hồ đã được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa thế giới vào ngày 27.6.2011. Khu vực đề cử của di sản gồm có ba bộ phận chính: Hoàng thành, La Thành và Đàn tế Nam Giao. Trong đó, đàn tế Nam Giao là một bộ phận quan trọng, độc đáo về mặt kiến trúc cũng như giá trị đối với kinh đô Việt Nam dưới thời Vương triều Hồ. Trải qua bốn lần thám sát, khai quật từ năm 2004 đến nay, với tổng diện tích 18.000m2, đã nhận diện được cơ bản đặc trưng của di tích Đàn tế Nam Giao Tây Đô. Đàn tế có kiến trúc khá độc đáo: Lưng dựa núi, mặt nhìn về hướng Nam, các nền đàn được sắp xếp giật cấp cao dần lên. Tính từ chân Đốn Sơn, đàn tế được xây dựng trên năm cấp nền, được cấu trúc theo hình dạng chữ nhật, quay hướng Nam. Được đánh giá là đàn tế có niên đại sớm nhất nước ta và có mặt bằng còn tương đối nguyên vẹn, được các nhà khoa học đánh giá rất cao về mặt lịch sử. Từ đó có thể thấy, sự tồn tại của Vương Triều Hồ có tầm ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển của lịch sử dân tộc.

       Theo các tài liệu lịch sử có ghi chép lại thì tại không gian đàn tế Nam Giao, năm 1402 đã diễn ra Lễ tế Giao đầu tiên của triều Hồ. Đây được xem là nghi lễ quan trọng nhất trong chế độ phong kiến Việt Nam. Việc nghiên cứu, xây dựng để hướng tới Phục hồi lễ tế Đàn Nam Giao vương Triều Hồ, là nhiệm vụ thiết thực và cấp bách nhằm khôi phục, bảo tồn những giá trị văn hóa của cha ông để lại, tái hiện một phần truyền thống văn hóa cung đình đặc sắc, làm sống lại một truyền thống văn hóa đã từng chiếm vị thế đỉnh cao trong lịch sử Việt Nam

Ông Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ báo cáo đề dẫn Hội thảo

       “Những kết quả của Hội thảo sẽ là cơ sở khoa học quan trọng để Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ tiếp tục tổng hợp, đưa ra hướng nghiên cứu, chuẩn bị cho bước Hội thảo lần 2 nhằm xác định giá trị lịch sử, văn hóa của Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ và thống nhất cơ sở khoa học và thực tiễn trong việc khôi phục Lễ tế Nam Giao vương triều Hồ. Góp phần quảng bá các giá trị và hình ảnh đặc sắc của di sản thế giới Thành nhà Hồ đến đông đảo cộng đồng, du khách trong nước và quốc tế, đưa những giá trị nổi bật toàn cầu của di sản đến gần hơn với công chúng. Đồng thời đáp ứng các nhiệm vụ chiến lược mà Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ đang được các cấp, ngành giao: Thực hiện công tác bảo tồn, khôi phục di sản văn hoá gắn với chương trình khai thác phát triển du lịch tại di tích đàn tế Nam Giao, Thực hiện cam kết chiến lược của UBND tỉnh Thanh Hóa với UNESCO trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản”, ông Linh cho hay.  

       Phát biểu tại Hội thảo, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Thanh Hoá Nguyễn Duy Tự cho biết, Di sản Thành nhà Hồ vinh dự là di sản thứ tám của Việt Nam được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới với các giá trị nổi bật toàn cầu, trong đó đàn tế Nam Giao là một trong ba bộ phận quan trọng cấu thành nên di sản. Đàn Nam giao là một trong các yếu tố gốc làm nên giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản thế giới Thành nhà Hồ ở Thanh Hoá, hay nói cách khác phần kiến trúc Đàn Nam Giao được tìm thấy hiện nay là phần vỏ vật chất. Việc tiến tới phục dựng Lễ tế Nam Giao Vương triều Hồ là phần hồn mang giá trị văn hoá phi vật thể, là không gian văn hoá linh thiêng để thực hành lễ tế Đàn Nam giao.

Phó Giám đốc Sở VHTTDL Thanh Hoá Nguyễn Duy Tự phát biểu tại Hội thảo

       Theo ông Tự, việc nghiên cứu sưu tầm tư liệu và tổ chức Hội thảo khoa học về Lễ tế Nam Giao ở Thành nhà Hồ, huyện Vĩnh Lộc là việc làm thiết thực và có ý nghĩa lớn, đáp ứng đáp ứng được nguyện vọng, mong mỏi của quần chúng nhân dân trong khu vực và du khách khi đến tham quan di sản góp phần vào sự phát triển của ngành Du lịch Thanh Hoá.

       Tại Hội thảo các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu... thuộc các Viện, Hội, Trung tâm nghiên cứu, trường đại học, cơ quan quản lý văn hóa, bảo tàng… trong cả nước đã tập trung bàn luận và làm rõ vào hai vấn đề chính là khẳng định vai trò, ý nghĩa lịch sử và giá trị của nghi lễ tế giao trong lịch sử, quy trình và cách thức tế Giao dưới các triều đại phong kiến Việt Nam cũng như ở triều đại nhà Hồ và đối sánh với Lễ tế Giao của của các triều đại khác nói riêng và các nghi lễ cung đình nói chung, nghi lễ tế Giao vương triều Hồ có nhiều điểm tương đồng.

Các nhà khoa học, nghiên cứu... tham luận tại Hội thảo

        Các tham luận: Mấy kiến giải về Lễ tế Nam Giao tại khu di tích Thành nhà Hồ từ Lễ tế Nam Giao và các lễ hội cung đình trong lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam của GS.TS Trương Quốc Bình; Bàn về bảo tồn và phát huy giá trị di tích Đàn Nam Giao trong khu di sản Thành nhà Hồ ở Thanh Hóa của PGS.TS Đặng Văn Bài, TS. Nguyễn Thị Thu Trang; Cấu trúc đàn tế Nam Giao (Thành nhà Hồ) - Giá trị và giả thiết về việc bài trí thờ cúng ở đây của PGS.TS Tống Trung Tín... đã khẳng định giá trị và ý nghĩa lịch sử Lễ tế Giao, đây là một nghi lễ lớn được xếp vào hàng Đại lễ của triều đình, được đặc biệt coi trọng, nhất là đối với nhà nước quân chủ phong kiến trung ương tập quyền bởi đó là căn cứ, là phương tiện thực hành, ổn định đời sống lễ nghi và trật tự xã hội. Qua đó đã nêu bật lên được hệ giá trị bản sắc văn hóa đặc trưng cũng như quyền lực tuyệt đối của nhà vua đối với đất nước. Về mặt giá trị văn hóa, nghi lễ tế Giao đã được nhà nước phong kiến qua các giai đoạn thực hành, với các quy định nghiêm ngặt về trình thức và nghi lễ đã được các nhà nghiên cứu nêu rõ trong các bài viết và thảo luận.

       Các ý kiến thảo luận cũng một lần nữa khẳng định ý nghĩa của Lễ tế Giao trong đời sống đương đại ngày nay, vừa mang ý nghĩa tâm linh vừa thể hiện truyền thống của dân tộc, đặc biệt là ý nghĩa về giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc đối với thế hệ trẻ.

       Nguồn: http://baovanhoa.vn/