Phiến đá in hình đầu người phụ nữ kêu oan cho chồng
Ở cửa Đông của Thành nhà Hồ (huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) có ngôi đền thờ phiến đá in hình đầu người. Ngôi đền thiêng này gắn với câu chuyện người phụ nữ đập đầu vào đá kêu oan cho chồng.
Đền thờ nàng Bình Khương toạ lạc ở làng Đông Môn, xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá. Ngôi đền thờ nàng Bình Khương, là vợ của đốc công xây Thành Nhà Hồ.
Đền được xây dựng trên nền đất rộng 600m2, ngay sát chân tường thành phía Đông của Thành Nhà Hồ, cách cửa đông 200m.
Bà Đỗ Thị Xuân Thanh, cán bộ Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ, cho biết, năm 1995, ngôi đền được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp tỉnh.
Nhiều năm qua, ngôi đền thiêng này đã trở thành điểm đến tâm linh đối với nhiều du khách. Đặc biệt, nhiều du khách đến đền thờ Bình Khương vô cùng xúc động trước câu chuyện người phụ nữ đập đầu vào đá, tự tử kêu oan cho chồng.
Bên trong hậu cung của đền thờ Bình Khương có một phiến đá linh thiêng, được người dân thờ cùng bài vị của nàng Bình Khương.
Truyền thuyết kể rằng, năm 1397 khi Hồ Quý Ly cho xây dựng thành, ông đã ra lệnh cho Cống Sinh Trần Công Sĩ đốc thúc, giám sát việc xây dựng đoạn tường thành phía Đông. Do tường thành phía Đông được xây dựng trên nền con sông cổ. Mặc dù đã hết sức gia cố, nhưng cứ xây xong tường lại bị lún.
Hay tin Hồ Quý Ly đích thân thị sát, thấy cảnh công trường bề bộn, ngổn ngang, ông vô cùng tức giận và sai quân lính vùi thân Cống Sinh tại chân tường thành.
Vợ chàng Cống Sinh là nàng Bình Khương khi nghe tin dữ về chồng đã tìm đến nơi, thấy cảnh chồng bị vùi thân nàng đã than khóc kêu oan cho chồng. Để giữ tiết thuỷ chung nghĩa vợ chồng, nàng đập đầu vào phiến đá xanh nơi tường thành và chết theo chồng. Phiến đá nơi nàng đập đầu lõm một hố rất sâu như hình đầu người và hai vệt bàn tay cào xé.
Tiếc thay cho số phận nàng Bình Khương, người dân địa phương đã lập đền thờ nơi nàng tự tử và phiến đá in hình đầu người được đưa vào thờ ở hậu cung.
Trải qua thời gian, ngôi đền bị xuống cấp, đổ nát. Đến năm 1903 – năm Thành Thái thứ 15, ngôi đền được tổng đốc Thanh Hoá Vương Duy Trinh cho xây lại. Truyền thuyết kể rằng, bà Bình Khương đã ba lần báo mộng cho Tổng đốc Vương Duy Trinh lập đền thờ nơi bà mất, nhưng hai lần đầu ông chỉ xem là giấc mơ thường.
Đến lần thứ 3, bà báo mộng sẽ phù hộ cho ông sinh được quý tử nếu làm như điều bà muốn. Tổng đốc Vương Duy Trinh không có con trai, lạ thay sau khi xây xong đền thờ, vợ ông sinh được quý tử.
Hiện, trên bức tường Thành Nhà Hồ, ngay sau đền thờ nàng Bình Khương còn ngôi mộ và bia đá ghi danh Cống Sinh Trần Công Sĩ.
Đoạn tường thành do Cống Sinh Trần Công Sĩ đốc thúc thi công trên nền dòng sông cổ, thường xuyên bị sụt lún.
Bức tường thành phía Đông được xây dựng từ những khối đá lớn, vuông vức.
Hiện nay trong đền còn lưu giữ rất nhiều hiện vật, bia đá có nội dung ca ngợi tình nghĩa, vợ chồng chung thuỷ của nàng Bình Khương.
Đền thờ Bình Khương có kiến trúc gồm tiền đường, hậu cung và khuôn viên cảnh quan. Ngôi đền được xây dựng với nhiều khung gỗ, chạm chổ tinh xảo.
Theo Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ, hàng trăm năm qua, đền Bình Khương đã trở thành nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh của người dân trong vùng và du khách. Đặc biệt vào mỗi dịp lễ, Tết, người dân và du khách đến đây tham quan, dâng hương cầu mong sức khoẻ, bình an, may mắn cho gia đình.
Thành Nhà Hồ (còn gọi là Thành Tây Đô, An tôn, Tây Kinh hay Tây Giai), là kinh đô nước Đại Ngu (quốc hiệu Việt Nam dưới thời nhà Hồ), nằm trên đại phận hai xã Vĩnh Tiến và Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá.
Thành Được Hồ Quý Ly cho xây dựng năm 1397. Trải qua hơn 600 năm tồn tại, hầu hết công trình kiến trúc khu vực nội thành đã bị phá huỷ . Ngày 27/6/2011, Thành Nhà Hồ được công nhận là Di sản văn hoá Thế Giới.