Phát lộ Đàn tế Nam Giao đã 600 năm tuổi, vẫn nguyên vẹn tại một làng quê Thanh Hóa
Thành Nhà Hồ gồm tòa Hoàng thành (thành nội), di tích La thành và đàn Nam Giao tọa lạc tại (thị trấn Vĩnh Lộc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa). Đàn tế Nam Giao được xây dựng vào năm 1402 dưới triều vua Hồ Hán Thương của vương triều nhà Hồ. Đàn Nam Giao còn gần nguyên vẹn...
Cách Thành nhà Hồ khoảng 2,5 km về phía Đông Nam và cách TP Thanh Hóa khoảng 45 km về phía Tây Bắc theo Quốc lộ 45, đàn tế Nam Giao tọa lạc tại xã Cao Mật xưa, nay thuộc thị trấn Vĩnh Lộc (huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa).
Theo sử sách, năm Canh Thìn 1400, Hồ Quý Ly lên ngôi, lập ra triều đại nhà Hồ và chọn Tây Đô (còn gọi là Tây Giai) làm kinh đô mới, để phân biệt với Đông Đô (Thăng Long, nay là Hà Nội).
Đến năm 1402, Hồ Hán Thương, con trai thứ của Hồ Quý Ly, đã cho xây dựng đàn tế Nam Giao.
Đàn tế Nam Giao là nơi triều đình nhà Hồ hằng năm tổ chức lễ tế trời, cầu cho quốc thái dân an hoặc cử hành vào những dịp đại xá thiên hạ.
Đàn Nam Giao là một thành phần quan trọng cấu thành di sản Văn hóa thế giới Thành nhà Hồ, gồm tòa Hoàng thành (thành nội), di tích La thành và đàn Nam Giao, với tổng diện tích hơn 2 ha ở thị trấn Vĩnh Lộc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
Trong lịch sử phong kiến, lễ tế Nam Giao được xem là một trong những nghi lễ quan trọng bậc nhất. Đây cũng là quốc lễ quan trọng nhất, do Hoàng đế trực tiếp làm chủ tế.
Đàn tế Nam Giao có diện tích hơn 2 ha, lưng tựa núi Đốn Sơn (còn gọi là núi Đún), phía trước là cánh đồng Nam Giao.
Đàn được xây giật cấp 5 tầng từ chân núi lên, thu hẹp dần từ thấp đến cao, theo hình chữ nhật, quay mặt về hướng Nam.
Ở vị trí cao nhất, trung tâm đàn tế là khối đá xanh hình tròn, đường kính 4,75 m, tượng trưng cho “trời tròn”, bao quanh bởi tường đá hình vuông theo quan niệm “đất vuông”.
Cấu trúc đàn Nam Giao còn lưu dấu nền thượng, nền trung, nền hạ... được đầm nện bằng đá dăm.
Đàn tế Nam Giao nhìn từ trên cao xuống.
Ở vị trí cao nhất, chính giữa đàn tế là khối đá lớn hình tròn (viên đàn), đường kính 4,75 m, bao quanh bằng những bức tường đá hình vuông, theo quan niệm trời tròn, đất vuông.
Quá trình khai quật, các nhà khảo cổ thành Nhà Hồ ở huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa cũng tìm ra một công trình đặc biệt khác là giếng vua, còn gọi Ngự dục, Ngự duyên. Giếng còn khá nguyên vẹn, gồm 9 thành bậc, sâu 5,6 m và cũng có kết cấu ngoài vuông, giữa tròn.
Móng tường và tường đàn xây bằng đá xanh và gạch, giữa nhồi đất. Tường đàn có mái lợp ngói mũi sen, ngói mũi lá và ngói âm dương. Mặt nền đàn được lát bằng gạch vuông cỡ lớn, các lối đi được lát đá.
Ngoài kiến trúc trung tâm, các công trình phụ trợ và hiện vật còn lại càng làm nổi bật giá trị đặc sắc của đàn tế Nam Giao – một trong ba đàn tế còn giữ được mặt bằng tương đối nguyên vẹn, cổ nhất Việt Nam.
Tiêu biểu như giếng nước lớn ở góc Đông Nam khu di tích, có cấu trúc hai phần: thành giếng xây bằng các khối đá vuông, lòng giếng hình tròn.
Nhiều hiện vật được phát hiện như tượng đầu chim phượng, tượng uyên ương, lá đề, gạch trang trí chạm hình rồng, hoa cúc... phản ánh ảnh hưởng mạnh mẽ của nghệ thuật Phật giáo trong trang trí đàn tế.
Ngoài kiến trúc trung tâm, các công trình phụ trợ và hiện vật còn lại càng làm nổi bật giá trị đặc sắc của đàn tế Nam Giao – một trong ba đàn tế còn giữ được mặt bằng tương đối nguyên vẹn, cổ nhất Việt Nam.
Theo ông Nguyễn Bá Linh – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ, khu di tích đàn Nam Giao đã được phát hiện và thống kê từ những năm 1980. Năm 1990, cụm di tích lịch sử văn hóa gồm đền thờ Trần Khát Chân, chùa Giáng (Tường Vân Tự), chùa Giò (Nhân Lộ) và đàn tế Nam Giao được công nhận là di tích cấp tỉnh.
Đến tháng 10/2007, đàn Nam Giao được xếp hạng là di tích khảo cổ cấp quốc gia. Dù đã tồn tại hơn 600 năm, đàn tế Nam Giao Thành nhà Hồ vẫn là đàn tế còn lại nguyên vẹn và quý giá nhất Việt Nam.
Nhận thức sâu sắc giá trị của di tích, những năm qua, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ đã đặc biệt chú trọng công tác bảo tồn và phát huy giá trị đàn tế.
Ông Nguyễn Bá Linh – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ cho biết: “Đàn tế Nam Giao là một trong ba bộ phận hợp thành vùng lõi Di sản Thành nhà Hồ. Trung tâm đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy hiệu quả giá trị di tích này.”
Dù đã tồn tại hơn 600 năm, đàn tế Nam Giao Thành nhà Hồ vẫn là đàn tế còn lại nguyên vẹn và quý giá nhất Việt Nam.
Cũng theo ông Linh, đối với các nền móng kiến trúc đã phát lộ, trung tâm tổ chức kiểm tra định kỳ hàng tháng để theo dõi, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh; đồng thời thực hiện công tác sưu tầm, bảo quản hiện vật.
Trung tâm cũng đang hoàn chỉnh hồ sơ pháp lý để tiếp tục khai quật khoảng 10.000 m² còn lại trong khu vực đàn tế, làm rõ hơn quy mô và kiến trúc của công trình.
Cùng với đó, trung tâm năng động trong việc xây dựng và kết nối các tour, tuyến tham quan, nhằm thu hút khách du lịch đến với di tích lịch sử - văn hóa - tâm linh đặc sắc này.
Trải qua hơn 600 thăng trầm lịch sử, cùng với sự kết thúc của vương triều Hồ, đàn tế Nam Giao từng bị bỏ hoang, trở nên hoang phế.
Tuy nhiên, nhờ các đợt khảo cổ, thám sát, những dấu tích kiến trúc của đàn đã dần được phát lộ, mở ra thêm nhiều hiểu biết mới về một công trình tôn giáo tiêu biểu bậc nhất của triều đại nhà Hồ.
Toàn cảnh đàn tế Nam Giao.
Đến hôm nay, đàn tế Nam Giao vẫn hiện diện như một chứng tích sống động trong long mạch đất Tây Đô.
Nguồn:https://danviet.vn/